«Νέο Εξοικονομώ»: Γιατί πρέπει να προαχθεί η εγχώρια βιομηχανία κουφωμάτων!

Τα προγράμματα «Εξοικονομώ» μετρούν ήδη 11 χρόνια ζωής. Από το 2010, που δημιουργήθηκε το «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον», το πρώτο πρόγραμ­μα τέτοιου είδους και εμβέλειας σε Ευρωπαϊκό επίπε­δο, πολλά πράγματα άλλαξαν και κάποιες σταθερές πα­ρέμειναν αναλλοίωτες.

Η πρώτη, βασική, σταθερά είναι πως η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί τον κορυφαίο πυλώνα ενός βιώσι­μου μοντέλου ανάπτυξης της χώρας, που παράγει πλού­το, δημιουργεί θέσεις εργασίας και δίνει ωφέλειες στα χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος ελληνικά νοικοκυριά.

Η δεύτερη είναι η ίδια η απήχηση αυτών των προγραμ­μάτων, που είναι διαρκώς αυξανόμενη, με αποτελέσμα­τα υπαρκτά και μετρήσιμα για όλους, καθώς:

• Τα προγράμματα αυτά αποτέλεσαν την πρώτη και μο­ναδική, μέχρι και σήμερα, μεγάλης κλίμακας προσέγ­γιση για να θωρακιστούν ενεργειακά τα νοικοκυριά.
• Η συνεισφορά τους στη στήριξη της οικονομίας γενι­κά και της οικοδομής ειδικότερα ήταν τεράστια, κυρί­ως την περίοδο της οικονομικής κρίσης.

Όμως, από το 2010 έως σήμερα, το περιβάλλον που αναπτύχθηκαν και λειτούργησαν τα προγράμματα εξοι­κονόμησης ενέργειας έχει αλλάξει. Οι ΑΠΕ και η τεχνο­λογία τους έχει ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στη ζωή μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει λάβει τη γενναία απόφα­ση για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) ως μέσα παραγωγής ενέργει­ας και ο όρος κλιματική αλλαγή έχει μετατραπεί σε κλι­ματική κρίση. Οι νέες αυτές συνθήκες, ενσωματώνονται επαρκώς στο «Νέο Εξοικονομώ»;

Σίγουρα, ορισμένες από τις τελευταίες βελτιώσεις που έγιναν είναι προς τη σωστή πλευρά, με κορυφαία την κα­τάργηση του first come – first served. Μπαίνουν επιτέ­λους κριτήρια αξιολόγησης, με ιδιαίτερη έμφαση και σε κοινωνικά θέματα, όπως αυτό της καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας, που προτείναμε και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας POWEPOOR (https:// powerpoor.eu/). Άλλες όμως, υπολείπονται σε τόλμη και πρωτοπορία.

…Τόσο το «Εξοικονομώ», όσο και όλες οι δημόσιες επενδύσεις, είναι ξεκάθαρο ότι θα πρέπει να διαπνέονται από μια λογική ολιστικής θωράκισης των νοικοκυριών και της εθνικής οικονομίας…

Η επιδότηση αντικατάστασης καυστήρων φυσικού αε­ρίου, μια δράση που συνεχίζεται από τα προηγούμενα προγράμματα, είναι προβληματική και για μία σειρά από επιπλέον λόγους. Ένας λόγος είναι πως η απόδοση του φυσικού αερίου σε οικιακό / εμπορικό τομέα είναι πια πολύ χαμηλότερη από αντίστοιχες αντλίες θερμότητας. Αντίστοιχα και ο χρόνος ζωής ενός καυστήρα είναι πολύ μικρότερος από μία αντλία θερμότητας. Επιπλέον, το κό­στος του καυσίμου είναι ευάλωτο σε εξωτερικές συνθή­κες για τους λέβητες φυσικού αερίου.

Μέσα στο 2021 η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτι­ναχθεί, συμπαρασύροντας προς τα πάνω κάθε υπηρε­σία ή μεταποίηση που το χρησιμοποιεί, και αυξάνοντας δραματικά το κόστος ενέργειας για τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία. Επίσης, η τιμή των αντλιών θερμότητας θα έχει μειωθεί περίπου στο 40% σε κόστος κατασκευ­ής στα επόμενα χρόνια (με βάση και την πρόβλεψη του Ευρωπαϊκού φορέα Αντλιών Θερμότητας), καθιστώντας τες απόλυτα ανταγωνιστικές των λεβήτων φυσικού αε­ρίου.

Σημαντικότερος όμως λόγος είναι να αντιληφθούμε ότι το ενεργειακό μέλλον αλλάζει ριζικά, μετά τις ανα­κοινώσεις και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιούλιο για το νέο πακέτο Fit-for-55, που θα μας μετατρέψει σε μία κλιματικά ουδέτερη κοινωνία. Η θέρμανση κατοικι­ών και τα κτίρια θα έχουν ηγετικό ρόλο, και σε αυτή τη λογική αποφασίστηκε πως η χρηματοδότηση ορυκτών καυσίμων και αερίων σε λέβητες δε θα είναι επιλέξι­μη εφεξής, με τον στόχο να αφορά στην αντικατάσταση των υπαρχόντων από καθαρές τεχνολογίες και η αύξη­ση συνολικά της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτι­ρίων. Άλλωστε, με βάση τη νέα οδηγία Eco design, οι καυστήρες φυσικού αερίου θα πρέπει να αντικαθίστανται από το 2025 (“phasing out”) με καθαρότερες μορφές καυσίμου και εξηλεκτρισμό θέρμανσης. Τέλος, η ανα­θεώρηση των στόχων για το μεθάνιο στην Ευρώπη θα προκαλέσουν νέα πίεση στα δίκτυα μεταφοράς του φυ­σικού αερίου και στο καύσιμο αυτό συνολικά, με απο­τέλεσμα να δυσχεράνουν ακόμα περισσότερο την χρη­ματοδότησή του.

Σημειώνεται πως έχει προβλεφθεί και η θεσμοθέ­τηση ενός συστήματος αδειών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για κάθε ορυκτό καύσιμο και αέριο που εισάγεται στη θέρμανση. Αν και αυτή η πρόβλεψη είναι προβληματική και συναντά πολλές αντιδράσεις, παρόλα αυτά δείχνει τη συνολική αλλαγή πορείας της Επιτροπής. Η πρώτη λοιπόν κατεύθυνση αφορά στην απουσία επι­δότησης για την προώθηση λεβήτων φυσικού αερίου, που διαφορετικά θα χρειαστεί να «ξηλωθούν» λίγα χρό­νια αργότερα.

Στο αντίποδα, θα πρέπει να ενισχυθεί η εγχώρια βιομηχανία κατασκευής κουφωμάτων και μονώσε­ων με έμφαση σε ένα πιο περιβαλλοντικά σωστό αποτύπωμα.

Εδώ όμως πρέπει να δοθεί προσοχή στο εξής: Σε 20 χρόνια από τώρα, που θα λάβουν χώρα οι επόμε­νες ανακαινίσεις, τί θα απογίνουν οι τόνοι εξηλασμέ­νης και διογκωμένης πολυστερίνης που θα παραχθούν κατά τις αποξηλώσεις / κατεδαφίσεις; Αφού υπάρχει η συγκεκριμένη αγορά και βιομηχανία στη χώρα μας, θα πρέπει να επιδοτηθεί η καινοτομία και η εξέλιξή της. Η 2^η κατεύθυνση αφορά στην επιδότηση και στη μεγαλύ­τερη μοριοδότηση για την τοποθέτηση μονώσεων φι­λικών προς το περιβάλλον, βιοδιασπώμενων, οι οποί­ες να θωρακίζουν έναντι πυρκαγιάς. Οι πρόσφατες κα­ταστροφικές πυρκαγιές στη χώρα μας έδειξαν την αξία τέτοιων υλικών.

…H Ελλάδα έχει ισχυρή εγχώρια βιομηχανία παραγωγής κουφωμάτων, αλλά και πολύ σημαντικές εταιρείες στον χώρο των μονώσεων. Με αυτή τη λογική, είναι λάθος να έχουν την ίδια βαθμολογία με τους λέβητες φυσικού αερίου…

Επίσης, δια μέσου τέτοιων προγραμμάτων, μπορεί να στηριχθεί (και οφείλει να στηριχθεί) η ενεργειακή αυ­τάρκεια των πολιτών. Η έμφαση λοιπόν θα πρέπει να εί­ναι στην αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας στα σπί­τια μας, στην ενίσχυση της αυτοπαραγωγής και συνε­παγόμενα της ενεργειακής δημοκρατίας. Ο υπάρχων σχεδιασμός δεν καθιστά την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής καθαρής ενέργειας στα νοικοκυριά ιδιαίτε­ρα ελκυστική.

Το κόστος των προγραμμάτων στην αρχική τους φάση ήταν πολύ ακριβότερο από αντίστοιχα Ευρωπαϊκά (λόγω του σχεδιασμού τους), επιτυγχάνοντας κοστοβόρες εξοι­κονομήσεις. Με το νέο σχεδιασμό τους, το κόστος τους μειώνεται σημαντικά. Όμως, τα προγράμματα αυτά ακό­μα δεν συνοδεύονται από εισοδηματικούς ελέγχους, με αποτέλεσμα αρκετοί δικαιούχοι να λαμβάνουν υψη­λά ποσοστά επιδότησης (ενώ τα πραγματικά τους εισο­δήματα είναι αρκετά υψηλότερα), δημιουργώντας έτσι μεγάλο “free-ridership” και μειώνοντας τα ποσά για τα πραγματικά ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά. Στο νέο πρό­γραμμα θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει και ένας μηχανι­σμός ελέγχου (ποιοτικού, σε συνδυασμό με τις φορο­λογικές αρχές).

Η ολιστική προσέγγιση της ενεργειακής αυτάρκειας, μέσα από τις παραπάνω κατευθύνσεις, μπορεί να ενι­σχύσει την ανθεκτικότητα των κτιρίων μας συνολικά (και στα ακραία φαινόμενα), καθώς και την οικονομία μας από γεωπολιτικά παιχνίδια ισχύος τρίτων χωρών.

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο b2green.gr και παραχωρήθηκε από τους συγγραφείς του για αναδημοσίευση στο aluNET.gr