Ενεργειακή αναβάθμιση 35 εκατ. κτιρίων στην Ε.Ε. μέχρι το 2030!

Ένα μεγάλο πρόγραμμα ανακαινίσεων κατοικιών βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο της βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας ιδιωτικών κτιρίων και δημοσίων εγκαταστάσεων. Η πρωτοβουλία Renovation Wave Strategy, έχει στη διάθεσή της πλούσιους πόρους για την επόμενη 6ετία, αφού το 37% των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και το 30% εκείνων του κοινοτικού προϋπολογισμού της περιόδου 2021- 2027 διατίθενται για την πράσινη μετάβαση.

Στόχος είναι όχι μόνο η επίτευξη των φιλόδοξων κλιματικών στόχων της Ε.Ε., αλλά και η καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, που εξελίσσεται όπως προειδοποιούν οι ειδικοί σε «ωρολογιακή βόμβα» στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό «τρέχουν» μία σειρά εθνικών προγραμμάτων, όπως το νέο Εξοικονομώ και το Ηλέκτρα στην Ελλάδα.

Η εικόνα στην Ε.Ε. κατά την διάρκεια της πανδημίας
Η συνεχιζόμενη πανδημία έστρεψε τους προβολείς στα κτίριά μας, τη σπουδαιότητά τους για την καθημερινότητά μας και τις σοβαρές αδυναμίες τους. Οι κατοικίες έγιναν το επίκεντρο της καθημερινότητας για εκατομμύρια Ευρωπαίους, που έπρεπε να εργαστούν, να παρακολουθήσουν μαθήματα, να ψυχαγωγηθούν και να πραγματοποιήσουν τις αγορές τους από το σπίτι. Η εξέλιξη αυτή ήρθε να υπογραμμίσει την ανάγκη για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων. Στόχος της Κομισιόν είναι έως το 2035 περί τα 35 εκατομμύρια κτίρια να ανακαινιστούν, σε μία εξέλιξη που αναμένεται να προσθέσει 160.000 «πράσινες» θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο. Η Επιτροπή υπολογίζει ότι η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων είναι ο μεγαλύτερος «παραγωγός» θέσεων εργασίας ανά 1 εκατομμύριο ευρώ που επενδύονται.

Έως τώρα εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης γίνονταν μόλις στο 1% των κτιρίων στην Ε.Ε ετησίως. Και τούτο παρά το γεγονός ότι τα κτίρια είναι υπεύθυνα για το 40% της ενεργειακής κατανάλωσης εντός της Ένωσης και το 36% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Γίνεται φανερό ότι απαιτείται άμεση δράση εάν η Ε.Ε. θέλει να πετύχει τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η «βόμβα» της ενεργειακής φτώχειας
Όμως η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι ο μόνος λόγος που κινητοποιούνται σημαντικά κεφάλαια στην κατεύθυνση αυτή. Περίπου 34 εκατομμύρια Ευρωπαίοι αδυνατούν να καλύψουν τις βασικές ενεργειακές τους ανάγκες, δηλαδή να κρατήσουν το σπίτι τους ζεστό τον χειμώνα. Η εικόνα είναι πιο δραματική στη Βουλγαρία και τη Λιθουανία, όπου το 30,1% και το 26,7% του πληθυσμού αντίστοιχα δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς θέρμανσης. Πολύ κοντά και η Ελλάδα με το ποσοστό στο 25,7%. Κύπρος, Πορτογαλία, Ιταλία και Ισπανία ακολουθούν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ευρώπη από το 2017 έως και σήμερα οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά βρίσκονταν σε διαρκή άνοδο. Σε αυτή την περίοδο η μέση τιμή σκαρφάλωσε από τα 0,18 ευρώ ανά κιλοβατώρα στα 0,25 ευρώ. Το υψηλότερο ενεργειακό κόστος, όπως είναι εύλογο, έχει προκαλέσει «πονοκέφαλο» σε αρκετές χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, οι οποίες αναζητούν τρόπους ελάφρυνσης των νοικοκυριών. Πρόσφατα, ενδεικτικά, η Ισπανία προχώρησε στη μείωση όλων των φόρων επί του ηλεκτρισμού.

Τόνωση της οικονομίας
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επενδύσεις στα κτίρια μπορούν επίσης να δώσουν μια ιδιαιτέρως αναγκαία τόνωση στον κλάδο των κατασκευών και στην ευρύτερη οικονομία, δεδομένου ότι οι εργασίες ανακαίνισης είναι υψηλής έντασης, δημιουργούν θέσεις απασχόλησης και επενδύσεις που βασίζονται συχνά σε τοπικές αλυσίδες εφοδιασμού. Έως το 2030 θα ήταν δυνατό να δημιουργηθούν 160.000 επιπλέον “πράσινες” θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα της Ε.Ε. μέσω ενός κύματος ανακαινίσεων. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για έναν τομέα στον οποίο πάνω από το 90% των επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες που έχουν πληγεί σοβαρά από τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης λόγω Covid-19. Η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά 15,7% σε σχέση με το 2019 και οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση έχουν μειωθεί κατά 12% το 2020.

Στόχος είναι τουλάχιστον να διπλασιαστεί το ετήσιο ποσοστό ενεργειακής ανακαίνισης οικιστικών και μη οικιστικών κτηρίων έως το 2030 και να προωθηθούν ριζικές ενεργειακές ανακαινίσεις. Η κινητοποίηση δυνάμεων σε όλα τα επίπεδα για την επίτευξη αυτών των στόχων θα έχει ως αποτέλεσμα την ανακαίνιση 35 εκατομμυρίων κτηριακών μονάδων έως το 2030. Η αύξηση του ποσοστού και του βαθμού ανακαίνισης θα πρέπει να διατηρηθεί και μετά το 2030, προκειμένου να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα σε επίπεδο Ε.Ε. έως το 2050.

Τα προγράμματα σε Ελλάδα
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της χώρας μας κάνει λόγο για την αναβάθμιση συνολικά 600.000 κατοικιών έως το 2030. Το νέο Εξοικονομώ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη στήριξη των φτωχών νοικοκυριών. Ο αριθμός των ωφελούμενων νοικοκυριών θα αυξηθεί κατά 38% σε σχέση με το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», η εξοικονομούμενη ενέργεια (ανά εκατομμύριο κιλοβατώρες) θα αυξηθεί κατά 43% και οι στεγασμένοι χώροι που θα αναβαθμιστούν ενεργειακά θα αυξηθεί κατά 37%, υπερβαίνοντας τα 5 εκατ. τετραγωνικά μέτρα. Το ποσοστό της μέσης επιδότησης διαμορφώνεται στο 62% , ενώ για τα φτωχότερα νοικοκυριά μπορεί να φτάσει στο 75%. Η πλατφόρμα θα ανοίξει τέλη Σεπτεμβρίου με μέσα Οκτωβρίου. Το πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 632 εκατ. ευρώ και επιδιώκει να καλύψει περί τα 50.000 νοικοκυριά.

Πολύ σύντομα θα έρθει και το Ηλέκτρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των δημοσίων κτιρίων με προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ (δημοσία δαπάνη), εκ των οποίων τα 367 εκατ. θα προέλθουν από δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.